Tue. Jul 1st, 2025

DAWNGPUI THUANTHU

Phuangtu : Pu Sen Kulh
Date  : 13/10/2011
Hmun : Kochailama (Kuala Lumpur)

Tun kum 2011 October (13) nia ah Dawngpui thu relhnak caanpha i pe manin KL ai Zanniat upa te le mipui te ning vek sen vum ah ang hnak tam pui nai ing. Cakhnak kin Pathian a hming songlawi tu sin sehlaw.

DAWNGPUI KO DAAN

Zanniat Congnaang

Dawngpui ti hnak heh Zanniat ram song Run ai nisuah hnak lam ah, Pon phun dangdang kin um i bang in kin ko dan banglo ii. Khualsim te in “THOO” tin ko ai Tlorzan lamte in “SENHAU” ti ii. Ngawn te in “DAWNGSAWM” Khautlan te in “DAWNGPI” ti ko ten ii. Zanniat ram song um mitam sawn in “DAWNGPUI” tin ko manin kinlai tar hnak ah,”DAWNG PUI” tin tar i sing. Zanniat te kum khat song ah, Puai pui vaihnih nai ising le Ciami puai heh “LAMSAWM le DAWNGPUI ” Puai pawl ii.

LAMSAWM PUAI

Lamsawm puai heh Zanniat te ai kin kum bo puai ii. Cia mi “LAMSAWMPUAI” heh Laifang sik ben, September hlaran teng cun in bawn de ii. Laidaan in September hla heh “LAMSAWM” hla tin ko de ii.

Lam sawm fang in mah songkhat ten sawmdun liang le, Sanghum suang, Sapherh te Ar te ro ai mah naihhnak hnak ten khon in hmun khat ah Rong kom dun tlang de ii. Kin pupa te in Mithi te tlung de i ti um manin, mithi nai te pawl mithi Bawm dah ti le, Rong niu dah sah de ii. Cia zan heh zan var in innsang nuupui in sanghum suang thliah thli ai, zinglam Ar vaikhat khuang pah in  Innsungsang nau niu tian in, tho sio in, innsang in sanghum ai tlang de ii. Cia mi sanghum pil a lon fangin he tih bangin cam ii.

“Kum hlun song ai, Ur sia ,Thu hla sia phalo hnak hmuah le kumsia heh sang hum pil thawn na long hmun khat in nalon hang ing”

tin Innsang pa pui in vai hla in cam de ii. Cia nia fangin unauza songkhat te thawn hmun khat in dai kil tlang de ii. “LAMSAWM” Puai tu ni tam pui bawn lo ai, ni hnih dung bawn de ii.

DAWNGPUI PUAI

Dawngpui heh kum thar puai i le puai hmuahhmuah lak songah puai song lawi ber ii. Mi hmuahhmuah in Dawngpui uum ngai de ii. Dawngpui puai hla hleng fangin, PAZANG te in Dawngpui nia tuh tlangau in than cia ii. Cia mi Dawngpui puai heh Lamsawm hla ran in, pan in a hmai hla ran nia heh, “DAWNGPUI” thawh nia i ai cia hla heh Dawng Hla tin ko de ii. Dawngpui tuh fangin a hnialam ai bangin ralring cia de ii.

Inn lak lampui khualak lampui sel tuhin tlangau ii. Khua dang hmun dang ai um unau te kocia ii. Hnikpuan thar a phapha a mawimawi ral ring cia ii. Puai hrang Vok, Ar ro tuh hnak ralring cia ai, Sa khai dum de ii. Laamhnak, Dawngrolh, Selki, Khuang, Daar, Talh Mawng , Ruhphi te pawl ralring cia liang ii. Laam tuh hmun Mual te sel cia liang ii. Dawngpui nia khim fang in, mah le songkhat puai hmun khat bawn te heh TUNG  tin ko ai, puaihnak Sum-Ar ,Vok te ro tlang de ii. Pasal te pawl hmun khat ah tawk dun le inn cang vuan cang ah Nau Buthi dum pan tlang ii.

Cia mi Buthi ngahhnak heh, Tlang ah koih le, pasal fate pawl a bangran in zem sia so ii. Cia fangin maithal te ralring le, PAZANG te in,

“Li, li, li..l. i… li… haw”, ti in vaithum tian au le Maithal kap in mual than thlurh thlo ii. Cia heh hlan lai kin pa te san ah, Pasal tu Raltawng tuh ai sahrang dum tuh. Raltawnghnak neh fangin le sakap fangin, hetih bangin, mual in “Aai” tuh de ti hmuh hnak ii. Ral neh ben te Rallu ai fangin  “MITUK” tin ko ii. Sa Aai fangin “SATUK” tin ko de ii.

“Mituk vai zaituk ben, Satuk vai zai tuk ben”, ti in tlung khawng dun de ii. Mituk ben te ian in “SAWN” tawn thil ai, Sa Aaih ben te ian in “VAPHUALMAI” ton thil ii. Pasal fa nai te in nauluh Zuubelhnih khon ai, Nupang fa nai te in nau luh Zuu bel khat khon ai, tlang ah ding tlang ii.

“PAZANG te in tlang ah tlung i law, tlung ilaw” tin au  ai, Zu kham thah sun hnua deuh fangin, Pasal te in Khuang, Daar, Selki, Ruhphi tum pan in laarem i hang. A laarem fangin, Nupui le Fenu te in cia ruhphi ai sa hnak laa khiah a kaa in khian tlang ve ai, Kutawngzom dun le, laam thawh hnak khuang tlir ii. Cia pah laam hlurhhlo i hang. DAWNGPUI fangin ahnia lam ai la te sa de ii.

1.  Ar mai baan cam thawm e…. Kawlsua leng rih ngang e… Aw cuang detpa e… Aw cuang det nu e…
2. Tlang ai sawm tlang dinden.. tlang dinden.. Mual ai rinim dinden…  Nim dinden…
3. Mual ai fang pha cen tlor san e… A upa-pa hmuah ai kom sing lai… A nau tata hmuah sui sek sing lai…
4. Tlang ai sawm tlang ri hnia ah… Zazam rih a sing… Zazam rih asing…
5. Buan tlor e.. buantlor. Bun tlor ne no… Saamzu e… saamzu, saamzu ne no…
6. Naulen lo hau mah ilaw, lo hau mah ilaw…. Naulen hau kel lo i e, haukel lo i e…
7. Selkhal lo hau mah ilaw, lo hau mah ilaw… selkhal haukel lo i e, haukel lo i e…
8. Tlung ing e, sawmthawn tlung ing, tlunging e, Za thawn tlung ing e… tin sa de ii.

Nau luh tuh nai te in ah, tlang in, zapui in inn sim de le, ruhphi tum kongin,

“Nau nai te in lam ah, tlung ing e, sawmthawn tlung ing” ti laa sa in Nau sim de ii. Nau nai te in khai ralring cia le Dawng a lut pah le Zuu thawn cang ai, Tulvan ah lam thlurh thlo de ii.

KUMSIAR DAAN

Dawngpui hlan song ai naunaihnak hmuah heh Dawngpui ah luh le cia pah kum khat tin siar ii. Cia te heh khuk khat tlang ti ko de ii. Dawngpui lai teng ah ruah si lekhaw, “Kum khua pha rong nai thai” ti le cia mi Dawngpui ruah heh Dawng Nawng ti in ko ii. Zanniat te in hla siar daan heh Dawngpui in kum thar Hla khat tin siar pan ii.

HLASIAR DAAN

   Zanniat                                        Mirang
1. Dawng Hla                                     October
2. Kau Hla                                          November
3. Artitih Hmasa                               December
4. Artitih Hnuata                              January
5. Nuhmai Hla                                  February
6. Paw Hla                                         March
7. Khuasak Hla                                 April
8. Vaikhai Hla/Ngial Hla                May
9. Ngai Hla                                        June
10. Tharhla/Cuunhla                      July
11. Sih Hla                                         Agust
12. Lamsawm Hla                            September

HLA SIARDAAN A TISANHNAK

Dawng Hla: Zanniat kumthar Dawngpui puai hla i manin Dawnghla Hla ti in ko ii.

Kau Hla: Thing hnah te ro tuh ai kau rautlok hang man in kau hla ti ii.

Artitih Hmasa: Pazang te in tlang ah Arti le rong suang ai , a suanghnak Arti phul lekhaw a pha ti ii. Arti kang lio lekhaw “Hnawp tlung thai” ti cuanhnak ii.

Artitih Hnuata: Pazang te in tlang ah Arti em le nikhua umdan te pha tuh maw tuhlo cul lala hnak cuan ii.

Nuhmai Hla: Tlang ai Kawlri vum ah, Kulri khit le fenu-tlangval te, Tate lep inla cuan dun de ii. Nun nuam hiam ngai in umcan ii. Nupang te nuhmai te cia laa sa cuan ngai in um de ii. He tin lasa ii;

“Paa,  Dai tawk ing Dai tawk ing. Aw ri nim hnia ah. Khim tu ih, khim tu ih. Aw i len pui te aw. Khi tawk ing, khi tawk ing. Tlang lai ah. Or tu ih, or tu ih. Aw i tlai pui te aw…”

“Nuu, Dai tawk si, dai tawk si. Rinim hnia ah. I orh tu i, orh tu sai cawn te aw. Khi tawk si, khi tawk si. Rinim hnia ah, i ruk law, i ruk law. Aw ri nim hnia ah” ti in lo cuan dun de ii.

Pawi Hla:  Lo song fang pawi cu i le fenu-tlangval fang pawi bat dun in hiam ngai in um de ii.

Pa: “Pawi thai fim lingleng tawk ing, thin rem ai lo na iang ing. Khur tii fim  lingleng tawk ing, lungrem dut lo na hak ing.”

Nu: “Pui khua tlok ai, pawi pai bang cia tahin rai na ngai ing. Fang niu cu ai, ce cak bang. Cia tah ai khung na  sung ing”.

Khuasak Hla: Khuasak Hla ah vok ro le, Innlutu hmuah rongaipuai bawn ai, inntek-pa heh mual hlawh ti ai, ni khat lovai bawm leh de ii. Zan fang tlangval diarkai lai lo hmuah diarkai ruai ii. Zan fangin lamih ping hmun ah, hmunkhat in caam ai upaber in diarkaidaan te cuk de ii.

Vakhai/Ngial Hla: Rog ai tuh bo ai rong har lai tak , ni khua har lai teng can ii. Rong um lo manin zuva te in lo cimu cinghnak ei sek manin Vkhai Hla ti ii. Arfa niu te Ngial/Zial Hla ah Thi thai sek ii.

Ngai hla: Rong hlun bo ai, rong ai tuh nai lo te in mi nai te sum pau ngai um de ii. Cia manin Ngai Hla ti ii.

Thar/Cuun Hla: Thai hmin cu le fang khai thar i hang.  Thai hmin si ai tawk dun/Cuun dun liang lo manin Cuun Hla tin khai ko ii. Fang thar, nimdem pum ai lo ki hung teng ii.

Sih Hla: Laifang sik teng i manin Sih Hla ti in ko ii. Hlam ah fang te tlun in cil lai teng ii.

Lamsawm Hla: Fang sik ben ai, nimden khawm pan i hang. Rong thar caang in kum hlun bohnak Sanghum huat ai, puai bawn ii. Lamsawm Puai ii.

Hlan lai ah tu Dawngpui heh zarh khat song bawn de ai, inn khat hnua inn khat thawn zianzo in  lo bawn awng de ii. He Dawngpui thu a siartu te pawl, kin Pathian in hmufu lo ning burh tu selaw.

Related Post

Leave a Reply