Wed. May 15th, 2024

Christmas heh minung veksen kin otu Jesuh Khrih (Jesus Christ) suak lawmhnak le hihhnak nia in hmanghnak napui he nia le he caan ah Khrih thula reeldunhnak le Pathian thangphathnak in hmang loin hiamtlanghnak menma in hmangtu tam sawn hang ii.

He caan heh Jesuh Khrih suakhnak thuthangpha reelhnak in hmang lo ai Video, Zuk le Laai te tian ah putar Santa Claus thula ian hmu pha in umh hang ii.

Christmas tihnak khai ramdang dang ai Calendar ah ngan hiam loin Happy Holiday tiin ngan tam sawn hang ii. Cen, Christmas caan ai innsong le sumpua lam ai mawihnak le parhnak te khai Jesuh Khrih lar ruaihnak in hmang lo ai Santa Claus le hlan pupa thuanthu ai zuk te thawn parhnak le hiamtlanghnak sawn in hmang tam sawn hang ii.

Jesuh Khrih zai nam lotu le in Christmas Day ti hiam loin Santa Claus Day tiin zohsuamhnak ponka hmang zianzo hang ii.

St. Nicholas thuanthu:

1294 kum ai St Nicholas zuk

Santa Claus tihnak heh tun hlan kum za tam ngai dung ai panhnak ii. Mi tam ngai heh Roman Catholic lam ai puithiam St. Nicholas tiin reel de ii. Nicholas heh tun ai Turkey ram ai Patara tihnak hmun ah 280 A.D dung ah suak ai milian roh ii le a ngom ah tu Catholic puithiam ii ai hnawta ah Bishop ii. Amah heh mi ninghio thai le mi bawm thai ii. A khua le ram ah vaak in a naihnak thilri te heh mi caklo le harsa te bawm in vaak de ii. A thuanthu ah hih tlak pakhat tu mifarah fenu unau thum heh Sal (Slave) / nupangzuar a pa in in zuar tuh hnak lak in sumsaw tam ngai boin ao awng ai pasal nai thil tuh tian in bawm awng ii. Cia hnua kum zaimawzah heh naupang le lawngto te bawmtu in lar roh ii. Cetin amah hihhlenhnak in le upathnak in a thi nia December ni 6 nia heh lawm tlang de ii. He nia heh hnawta fangin ni poimawh le ni songlawi tiin sang tlang ai he nia ah nupuipasal nai tlang de ai puai te khai bawn de ii. Renaissance caan hleng fangin St. Nicholas heh Europe ah lar roh ii. Catholic lakin suakhnak Protestant Reformation hnua ah Catholic mi cianghlim te upathnak bawnhnak te com ruai napui Holland ram ah tu St. Nicholas hihhlenhnak le upathnak hmang tio ii.

German ai Odin

German ram ai Yule miphun te in Odin hmang de ii. He Odin caan heh Yule miphun te in sa kaap tlang de ai cia caan ah mi hminthang pakhat Sleipnir tihnak pa heh sai ke riat nai thawn dawp de ai tlang le tlang khai he sai hmangin kaan ben de ti ii. He putar van ah zuang thai heh naupang te kedawl song ah thil aipha le rong niuniu te le thilri niuniu dah sah de ti ii. Cetin he thuanthu an tun ai Santa Claus in zukneng in duukhnak leng ah to ai van ah zuang kongin Christmas caan ah naupang te thil sum pe bangin a zuk bawnhnak ii.

Sinter Klass New York ah hleng:

Hetin St. Nicholas upathnak heh American mite lak ah kum zabi 18 dung (18th Century) fangin lar tete ii. December 1773 kum ah le 1774 kum ah New York ai thuthang ah St. Nicholas thihnak hihhlenhnak heh Dutch miphun te in hmang tlang tiin phuang awng ii.

Santa Claus tihnak hming heh Dutch mite ai hming Sinter Klass Sint Nikolass (Dutch pon in Saint Nicholas tihnak) in panhnak ii. 1804 kum ah, New York Historical Society ai John Pintard in amah te meeting ah St. Nicholas thula heh telh awng ii. 1809 kum ah Washington Irving in Sinter Klass thuanthu heh The History of New York tihnak laaibu ah St. Nicholas thula telh ii. Cetin Sinter Klass zuk khai lukhuh pawl, coat san le mawca sau aire pawl thawn lukhuh zum sau thah thawn bawn ai a lukhuh zum niu ah thil mum niu dah sah awng ii.

Hetin December hla ah St. Nicholas heh naupang le mi harsa te bawmtu le kilkhawltu tiin larhnak le uarhnak umh tete ii. Naupang te hnen ah lehsawng pe fangin St. Nicholas in pehnak tiin lar tete ii.

Dawr ah Santa:

Santa Claus

Kum zabi 18 le 19 dung fangin dawr le sumpaihnak lam ai laai ah December fangin Santa zuk heh lar tete ii. 1841 kum ah U.S ai Philadelpia dawr ah minung tia Santa Claus zuk heh dinh awng ii. He minung tia Santa Claus zuk siik hiam in naupang tam roh Philadelphia ah dawr ah feh awng ii. Hetin sumdawng te in nu le pa te pawl heh he December caan ah naupang te zawlhnak in Santa Claus zuk heh hmang te te ii. 1980 kum hnua lam ah Salvation Army in December Christmas caan ah mipui te rong pe hiam in sumpa sam maan naper nailo te pawl in Santa Claus zuk in thuamdun ai New York khawpui song ah vaak le sumpai khon awng ai sumpai tam roh ngah awng ii. Cen, he Salvation Army ai Santa Claus te pawl in lamvaak kongin dar tum awng ii.

Santa hming dang:

Vurram zukneng duukhnak leeng thawn Sant Claus

Kum zabi 18 dung ai America ai Santa Claus ian heh December caan ah thilri mi sum thai in laar lo ii. Amah bang midang te khai laivum ah laar ve ii. German le Swiss ram ai Chritkind (Kris Kringle) tihnak khai naupang te thilri sum thai in lar roh awng ii. Christkind (Naupang Jesuh) tihnak heh St. Nicholas thawn a rual in a lamvaak hmun ah vaak de tiin lar de ii. Ciamaan naupang bang vanmi zuk khai St. Nicholas thawn a rual in laar zianzo ii. Scandinavia ram ah Jultomten tihnak khai me in duukhnak leeng thawn mi te hnen ah thilri mi sum thai tiin lar roh awng ii. Cen, English miphun te thuanthu ah Father Christmas tihnak pa heh inn cang cang ah vaak de ai naupang te mawca song ah aipha niu niu thun sah de tiin lar roh awng ii. Russia ram ah pitar pakhat Babouschka tihnak heh Bawi Jesuh suakhnak tawk hiamtu mifim te khiah Bethlehem fehhnak lamkhong lo sawn reel awng tiin lar roh de ii. Hnawta fangin he pitar heh lungsiir ai a thilsual bawnhnak rem leh thil lo maan January 5 nia ah Babouschka in Russia naupang te heh thup niu in inn cang cang tlawn de ai amah te khawhluan hiang ah amah te daihhnak thilri niu niu dah sah de ai cetin naupang Jesuh in a sualhnak ngaithiam tuhin bawn de ti ii. Italy ram ah nutar pakhat La Befana heh dawithiam le hmuhphiak hmangin van ah zuang thil ai he nu heh mi inn vum ai maikhu suakhnak kua in lut de le naupang te ai mawca song ah aipha niu niu dah sah de tiin thuanthuan nai ii.

A hnar san Zukneng (Rudolph Reindeer):

Vuram zukneng (Reindeer)

Vur ram ai zukneng (Reindeer) heh Santa Claus thawn hmun khat in lar ii. A hnar san niu zukneng heh Robert L. May in phuahhnak thuanthu in larhnak ii. Amah heh Montgomery Ward tihnak laainganhnak dawr in larhnak ii.

1939 kum ah Robert L. May in Christmas thawn pehzom in thuanthu le laa te ngan ii. May in Rudolph tihnak a hnar san zukneng niu heh Christmas thuanthu ah telh ii. He zukneng hnar san heh a rualpui te in a hnar san maan zohsuam awng ti ii. Inapui vur tam ai nikhua sia thah caan Christmas hleng fangin lamkhong hmu thil tuh lo lau napui Santa Claus in he zukneng hnar san heh a tohnak leng duuktu zukneng lak ah hmailam ah konghoitu ber in hmang le naupang te hnen ah Christmas lehsawng zem thil awng tiin lar awng ii. May in Montgomery Ward dawr in a nganhnak thuanthu heh tam roh khawng ai 1939 kum ah million hrek zuar ngah awng ii. 1946 kum ah a laaibu heh bawn not leh ai 3.5 million zuar leh ii. Cia hnua ah May ai rualpui Johnny Marks in thuanthu com niu ngan ve ai May in nganhnak Rudolph zukneng thuanthu (1949 kum) ai thawn pehzom in ngan ii. He thuanthu heh laabu in 2 milion dung zuar ngah awng ii. He hnua fangin he thuanthu heh laivum ai pong 25 in let le TV Movie (Zuknung) tian ah bawn ii.

Christian le Santa Claus:

Santa Claus ai a hnar san Rudolh zukneng (Reindeer)

Tun kin san ah Christmas ti fangin Santa Claus le zukneng zuk te, Christmas ti nawn loin Happy Holiday tiin mi tam sawn in hmang hiam tlang sawn hang ii.

Jesuh Khrih sangtu te in Jesuh Christmas suakhnak hih tio hnak caan hmang fangin sanglotu te ai thil bawnhnak le uarhnak te heh kin sanghnak thawn a bangdun lo hnak hih tio pha ii.

Mi tam ngai in December 25 nia ai Jesuh Khrih suakhnak caan hmang tlang heh tun hlan ai Babylon siangpahrang Nimrod suak nia tiin daih lo tu te khai tam ngai umh ii.

Zai khai i ta selai, Jesuh Khrih suak nia le caan heh dik ngai in aisu in ling cuang lo ai laivum ah minung tiksa in a suakhnak hihtiohnak in kum khat song ai kin hmang tlang thilhnak heh upat thiam ai, kin hmang tuh daan heh hio tio pha ii.

Salai Tluang Kip Thang

Ref:

wikipedia.com

itthing.com

 

Related Post

Leave a Reply